< Previousส ภาเศรษฐกิจโลก (World Economic Forum หรือ WEF) ได้ทําการสํารวจ และวิเคราะห์ความต้องการของตลาด แรงงาน รวมถึงแนวโน้มเทคโนโลยี ในองค์กรใหญ่ๆ ทั่วโลก พบว่า เด็กที่จะอยู่รอด ในยุคดิจิทัล ต้องมีทักษะทางด้านสังคมและอารมณ์ ซึ่งเป็นทักษะที่จําเป็นอย่างมากเมื่อเทียบกับยุคเก่า เนื่องจากมีความต้องการอาชีพที่ต้องใช้ทักษะ ด้านสังคมเพิ่มมากขึ้น ในขณะที่ความต้องการอาชีพ ที่ไม่ต้องใช้ทักษะนี้ลดน้อยลงอย่างเห็นได้ชัด เพราะถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรม และผลการวิจัยยังบอกอีกว่า ร้อยละ 65 ของเด็ก ที่กําลังเรียนอยู่ในตอนนี้จะต้องประกอบอาชีพ ที่ในปัจจุบันนี้ยังไม่เก ิ ดขึ้น พัฒนาศักยภาพเยาวชนไทย ให้ก้าวไปสู่การเป็นนวัตกร เรากําลังเดินทางจากยุคปฏิวัติ อุตสาหกรรมเข้าสู่ยุคดิจิทัล เราไม่ได้ใช้เทคโนโลยีเพื่ออํานวย ความสะดวกอีกต่อไปแต่สิ ่ งประดิษฐ์ ต่างๆ กําลังถูกพัฒนาให้สามารถ ทํางานแทนมนุษย์ได้ การสร้าง นวัตกรจึงเป็นสิ ่ งสําคัญสําหรับ การศึกษาและโลกยุคปัจจุบัน เรื่อง กฤษณา กาญจนเพ็ญ 18 • วิทยาจารย์ All Around Knowledge isเพื่อสร้างและพัฒนานวัตกรรุ่นใหม่ สํานักงาน นวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ สนช. จึงได้ริเริ่มโครงการ “STEAM4INNOVATOR” ขึ้น เพื่อให้เยาวชนได้พัฒนาตนเองผ่านการเรียนรู้ ประสบการณ์ด้านธุรกิจนวัตกรรมและรับคําแนะนํา จากผู้ประกอบการจริง ซึ่งครูอาจารย์ก็สามารถ เรียนรู้และนํากลับไปฝึกฝนจนชํานาญเพื่อนําไป สอนลูกศิษย์ให้มีกระบวนการคิดที่ต่อยอดเป็น นวัตกรรมได้ รู้จัก STEAM4INNOVATOR “STEAM4INNOVATOR” คือหลักสูตร พัฒนาศักยภาพด้านนวัตกรรมสําหรับเยาวชนไทย ที่ต้องการก้าวไปเป็นนวัตกร มุ่งปลุกศักยภาพ เยาวชนและเตรียมพร้อมสู่การเป็นผู้ประกอบการ โดยบูรณาการความรู้ความเข้าใจทางด้าน STEAM คุณสมบัติหลักของ “ว่าที่นวัตกร” นวัตกร (Innovator) หรือ ผู้สร้างนวัตกรรม จะต้องมี 5 คุณลักษณะเด่น คือ • Inspiration มีแรงบันดาลใจ • Imagination มีจินตนาการ • Ideation มีความคิดริเริ ่ มสร้างสรรค์ • Integration มีความสามารถ ในการวางแผนเชิงองค์รวม หรือรู้จักบูรณาการ • Implementation มีความสามารถ ในการนําไปปฏิบัติและขยายผล ลงมือทําได้จริง “สิ ่ งที่เด็กเรียนอยู่ในตอนนี้ อาจจะไม่เหลืออาชีพนั้น ให้ทําในอนาคตแล้ว” ซึ่งประกอบด้วย วิทยาศาสตร์ (Science) เทคโนโลยี (Technology) วิศวกรรมศาสตร์ (Engineering) ศิลปะ (Art) และ คณิตศาสตร์ (Mathematics) หรือที่เรียกรวม 5 วิชาว่า สตีมศึกษา เข้ากับทักษะทางด้านการคิด การใช้ชีวิต และการทําธุรกิจการงาน “STEAM4INNOVATOR เป็นกระบวนการ 4 ขั้นตอน ที่นอกจากมุ่งใช้สร้างนวัตกรรมแล้ว ยังสามารถนําไปปรับใช้ในการวิเคราะห์และหาทาง แก้ไขปัญหาทุกๆ โจทย์ ที่เราจะต้องเจอในชีวิต ประจําวันได้ด้วย ช่วยให้มองปัญหาเป็นโอกาส ในการคิดสร้างสรรค์ คิดโซลูชัน และเราอาจสร้าง นวัตกรรมที่ยิ่งใหญ่ได้จากโจทย์หรือช่องว่างเล็กๆ ที่คนอื่นมองไม่เห็น” ขั้นตอนที่ 1 รู้ลึก รู้จริง “เราต้องรู้ลึกและต้องรู้จริงว่าลูกค้าเป็นใคร ปัญหาที่แท้จริงคืออะไร” เริ่มต้นกระบวนการ สร้างสรรค์ธุรก ิ จนวัตกรรมด้วยการรับรู้สิ่งแวดล้อม สามารถมองเห็นปัญหาที่แท้จริง เข้าถึงมุมมองใหม่ จนสามารถสร้างแรงกระตุ้นให้เกิดความอยากที่จะ คิดไอเดียสุดเจ๋งมาต่อยอดสร้างสรรค์เป็นธุรกิจ ที่สร้างคุณค่า ในกระบวนการหา Insight นี้ สามารถทําได้ 3 วิธี คือ การลองด้วยตนเอง (Immersion) การสังเกต (Observation) และการสัมภาษณ์ วิทยาจารย์ • 19(Interview) โดยมีหลักสําคัญ คือ ต้องพยายาม เจาะลึกถึงปัญหาให้ได้มากที่สุด เพื่อนํามาแก้ไข ได้อย่างตรงจุด ขั้นตอนที่ 2 สร้างสรรค์ไอเดีย “คิดค้นวิธีการแก้ปัญหาที่หลากหลาย” คือ การต่อยอดความคิดสร้างสรรค์ กําหนดปัญหา และเป้าหมายในการแก้ไขที่ชัดเจน เพื่อให้ได้คําตอบ ที่แตกต่าง สร้างสรรค์ ทําได้จริง และมีคุณค่า เป็นที่ต้องการของกลุ่มเป้าหมายที่กําหนดไว้ โดยขั้นตอนนี้สามารถทําได้ผ่านการระดมสมอง (Brainstorm) ทั้ง 2 แบบ คือ การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking) และการคิดเชิงสร้างสรรค์ (Creative Thinking) ซึ่งควรใช้แบบหลัง ให้มากกว่า เพื่อเป็นการสนับสนุนและต่อยอด ความคิดเห็นของกันและกันจนเก ิ ดเป็นไอเดียดีๆ ได้ ขั้นตอนที่ 3 แผนพัฒนาธุรกิจ “โมเดลธุรกิจ หรือ แผนพัฒนาธุรกิจ ควรคิดก่อน การเริ่มธุรกิจ” เป็นขั้นตอนของการออกแบบ แนวคิดและแผนบริหารจัดการทั้งหมด ซึ่งจะ เกี่ยวข้องกับการเชื่อมโยงคน เทคโนโลยี และ ทรัพยากร คิดจากความหลากหลายไปสู่เป้าหมาย ที่ทําได้จริง ประกอบด้วย 3 สิ่งสําคัญ คือ การ หาเครือข่ายความร่วมมือ การทําผลงานต้นแบบ การวางแผนธุรกิจอย่างครอบคลุมและรอบคอบ (Business Model) ขั้นตอนที่ 4 การผลิตและการกระจาย ลงมือสร้างผลงานนวัตกรรม และการลงมือทํา อย่างจริงจัง ให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรมทางธุรกิจ เพื่อกระจายผลผลิตออกไปสู่ตลาด รวมไปถึง การนําเสนอเพื่อขายไอเดียให้กับนักลงทุน “นวัตกรรมจะต้องสามารถผลิตเข้าสู่ตลาด ถูกกระจายและใช้ภายในวงกว้างเพื่อเปลี่ยน พฤติกรรม หรือแก้ไขปัญหาบางอย่างของ ผู้บริโภค” ดังนั้น ในขั้นตอนนี้จึงให้ความสําคัญ ของการนํานวัตกรรมออกสู่ตลาด ด้วยวิธีการต่างๆ เทคนิคการน�าเสนอ แบบ STAR Model • Situation – สถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับ Pain point หรือปัญหาของกลุ่มเป้าหมาย • Task – ทางเลือกที่จะสร้างหรือพัฒนาคือ สิ่งใดบ้างเพื่อแก้ปัญหา Pain point ข้างต้น • Action – สิ ่ งที่เราลงมือทําหรือสร้างขึ ้ น ความพิเศษของนวัตกรรม • Result – ผลลัพธ์ของการใช้งาน หรือประโยชน์ของนวัตกรรมที่คาดว่า กลุ่มเป้าหมายจะได้รับ 20 • วิทยาจารย์ลงทะเบียนฟรี ผู้ที่สนใจอบรมหลักสูตร STEAM4INNOVATOR ของสถาบันวิทยาการ นวัตกรรม หรือ NIA Academy สามารถ ลงทะเบียน (ฟรี) ได้ที่ https://moocs. nia.or.th/course/ stream4innovator เช่น การสร้างแบรนด์ (Branding) การนําเสนอ ผลงานหรือนวัตกรรม (Presentations) การเสนองานแข่งขัน (Pitching) และการนําเสนอ แบบ STAR Model เป็นต้น จะเห็นได้ว่า หากครูอาจารย์สามารถฝึกให้ เด็กและเยาวชน “ว่าที่นวัตกร” ในอนาคตเรียนรู้ วิธีการมองปัญหาและสามารถแก้ไขได้อย่าง สร้างสรรค์ ตามแนวคิด STEAM4INNOVATOR ของสํานักงานนวัตกรรมแห่งชาตินี้ การสร้างสังคม ที่มีวัฒนธรรมนวัตกรรมอย่างแพร่หลายย่อมเกิดขึ้น และสร้างความเจริญให้กับประเทศได้อย่างแน่นอน “อย่าหยุดเรียนรู้ และพัฒนานวัตกรรม เพราะนวัตกรรมไม่เคยหยุดพัฒนาเช่นกัน” อ้างอิง • สํานักงานนวัตกรรมแห่งชาติ https://www.nia.or.th/5I • สถาบันวิทยาการนวัตกรรม https://moocs.nia.or.th/course/ stream4innovator • https://www.salika.co/ วิทยาจารย์ • 2122 • วิทยาจารย์ ทัน โลกหน่วยงานการจัดการศึกษา จะต้องอาศัยหลักความเสมอภาค ทางโอกาส บนพื้นฐานธรรมาภิบาล ที่จะต้องปฏิบัติราชการเพื่อให้บริการ การศึกษากับคนไทยทุกคนเสมอกัน ห ากจะพูดถึงการสร้างความเสมอภาค และสร้างโอกาส เป็นคําที่มักจะปรากฏ อยู่ในเรื่องของการศึกษา ทั้งในระดับ กฎหมาย ระดับนโยบาย ลงไปจนถึง ระดับยุทธศาสตร์ กลยุทธ์ และแผนปฏิบัติระดับ หน่วยงานและสถานศึกษา ซึ่งแท้ที่จริงแล้ว ความเสมอภาค หมายถึง เท่าเทียมกัน มีสิทธิ เหมือนกัน หรือมีส่วนเท่าเทียมกัน เสมอหน้ากัน หรือหลักความเสมอภาค ที่ยอมรับว่าคนเรา แตกต่างกันโดยธรรมชาติ ทั้งโดยชาติพันธุ์ รูปร่าง ผิวพรรณ เพศสภาพ บุคลิก ความเชื่อ ศาสนา วัฒนธรรม และอื่นๆ แต่ก็สามารถและควรจะทําให้ เท่าเทียมกันได้ เมื่อมารวมกับคําว่า “โอกาส” ที่ระบุไว้ ในกฎหมายด้านการศึกษา คือพระราชบัญญัติ การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 และแก้ไขเพิ่มเติม ในหมวด 2 สิทธิและหน้าที่ทางการศึกษา มาตรา 10 กําหนดให้ “การจัดการศึกษาต้องจัดให้บุคคล มีสิทธิและโอกาสเสมอกันในการรับการศึกษา ขั้นพื้นฐานไม่น้อยกว่าสิบสองปีที่รัฐต้องจัดให้ อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพโดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย” ดังนั้น อาจจะกล่าวได้ว่าการสร้างความเสมอภาค และสร้างโอกาส ถือเป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมาย การจัดการศึกษา สู่ปลายทางการพัฒนากําลังคน ในศตวรรษที่ 21 โดยในระดับหน่วยงานการจัดการศึกษา จะต้อง อาศัยหลักความเสมอภาคทางโอกาส (Equality of Opportunity) บนพื้นฐานธรรมาภิบาล ที่จะต้องปฏิบัติราชการเพื่อให้บริการการศึกษากับ คนไทยทุกคนเสมอเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นบุคคล ทั่วไป บุคคลซึ่งมีความบกพร่องทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ สังคม การสื่อสาร และการเรียนรู้ หรือมีร่างกายพิการหรือทุพพลภาพ หรือบุคคล ซึ่งไม่สามารถพึ่งตนเองได้หรือไม่มีผู้ดูแลหรือ ด้อยโอกาส ไปจนถึงบุคคลซึ่งมีความสามารถ พิเศษ ซึ่งประกอบไปด้วย 1. กฎหมาย กฎ กติกา วิทยาจารย์ • 23 การสร้างความเสมอภาคและสร้างโอกาส ถือเป็นส่วนหนึ ่ งของเป้าหมาย การจัดการศึกษา สู่ปลายทางการพัฒนากําลังคนในศตวรรษที่ 21 สร้างความเสมอภาค และสร้างโอกาส เพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง ทางการศึกษา เรื่อง กองบรรณาธิการ(นิติธรรม: The Rule of Law) ที่ถูกต้องเป็นธรรม นํามาใช้กับกลุ่มเป้าหมายในการจัดการศึกษา และการเรียนรู้ โดยคํานึงถึงสิทธิ เสรีภาพ และ มีความยุติธรรมต่อคนทุกคนในสังคม 2. ยึดมั่น ในความถูกต้องดีงาม (คุณธรรม: Morality) โดยปลูกฝังค่านิยมอันดีงามให้กับเด็กและเยาวชน พร้อมส่งเสริมสนับสนุนให้ประชาชนได้พัฒนา ตนเอง เพื่อให้มีความซื่อสัตย์ จริงใจ ขยัน อดทน มีระเบียบวินัย ประกอบอาชีพสุจริต สิ่งสําคัญ คือมีระบบตรวจสอบคุณธรรม เป็นบรรทัดฐาน เหมือนกันทั้งหน่วยจัดการศึกษา ครูและบุคลากร ทางการศึกษา สถานศึกษา แหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ 3. สามารถตรวจสอบการทํางานได้ (ความโปร่งใส: Accountability) โดยอาจอ้างอิงกับมาตรฐาน ความโปร่งใสนานาชาติ ซึ่งได้กําหนดดัชนีชี้วัด ภาพลักษณ์คอร์รัปชันโลก ได้แก่ 1) ภาครัฐ และหน่วยงานต้องอยู่ภายใต้กฎหมายและถูก ตรวจสอบได้ 2) กฎหมายต้องเปิดเผย ชัดเจน มั่นคง ปกป้องสิทธิเสรีภาพของประชาชน 3) กระบวนการทางกฎหมายมีความเป็นธรรม มีประสิทธิภาพ และ 4) การตัดสินคดีต้องมี ความเป็นธรรม มีจริยธรรม มีความเป็นกลาง สิ่งเหล่านี้ถือเป็นกระบวนการตรวจสอบการทํางาน ของภาครัฐให้มีมาตรฐานเดียวกัน 4. การมีส่วนร่วมของประชาชน (การมีส่วนร่วม: Participation) การให้ประชาชนมีส่วนร่วม แสดงความคิดเห็น การให้คําปรึกษา ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ในกรอบกติกาทางกฎหมาย ก็จะช่วย ให้การจัดการศึกษามีความมั่นคงและเข้มแข็ง มากขึ้น 5. ความรับผิดรับชอบ (ความรับผิดชอบ: Responsibility) ที่ทุกคนต้องตระหนักในสิทธิ หน้าที่ สํานึกในความรับผิดชอบต่อสังคม การใส่ใจ ต่อปัญหา และมีความกระตือรือร้นในการแก้ไข ปัญหา ตลอดจนเคารพในความคิดเห็นที่แตกต่าง และความกล้าหาญที่จะรับผิดชอบต่อการกระทํา ของตน และ 6. ความคุ้มค่า (ความคุ้มค่า: Cost- Effectiveness or Economy) การบริหาร จัดการทรัพยากรที่มีจํากัดให้เกิดประโยชน์สูงสุด แก่ส่วนรวม ใช้อย่างคุ้มค่า สร้างสรรค์สินค้าและ บริการที่มีคุณภาพ แข่งขันได้ในเวทีโลก และรักษา พัฒนาทรัพยากรธรรมชาติให้สมบูรณ์ยั่งยืน ส่วนในระดับบุคคล มี 7 เทคนิคการสร้าง โอกาสให้ตัวเอง ที่จะมีส่วนช่วยในการปรับ พฤติกรรมการทํางานด้านการศึกษา เป็นการสร้าง การเปลี่ยนแปลงในระดับบุคคล โดยประการแรก คือ อย่ารอคอย (Do Not Wait) เพราะโอกาส จะเข้ามาหาคนที่ไม่ชอบอยู่นิ่ง 2. อย่าหยุดคิด (Don’t Stop Thinking) คิดให้ออก มองให้ไกล หมั่นไถ่ถามปรึกษาคนรอบข้าง จะช่วยเพิ่มโอกาส หาทางออกมากขึ้น 3. หยุดคิดว่า “ทําไม่ได้” การให้ประชาชนมีส่วนร่วม แสดงความคิดเห็น การให้ คําปรึกษา ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ในกรอบกติกา ที่มีทางกฎหมาย จะช่วยให้ การจัดการศึกษามีความมั่นคง และเข้มแข็งมากขึ ้ น 24 • วิทยาจารย์(We Can Do It) เป็นเรื่องสําคัญที่ต้องทําให้ได้ ก่อนที่โอกาสจะหายไป จากนั้นจึงกลับไปทําตาม ข้อสอง 4. จงคิดต่าง (Think Different) 5. ลงมือทํา (Just Do It) ทําจริง ๆ ยิ่งทํามากก็จะได้เรียนรู้ ได้ประสบการณ์ และได้โอกาสมากกว่าคนอื่น 6. ทําทันทีที่ทําได้ (Do It Now) อย่ารีรอที่จะทํา เพราะการรอโอกาสจะหายไปครึ่งหนึ่งทันที และ บางครั้งลืมสิ่งที่ควรทํา และ 7. มองโลกในแง่ดี (Be Positive) โดยพยายามมองหาสิ่งดี เรียนรู้ สิ่งที่ผิดพลาดให้เป็นประสบการณ์ และยิ่งผิดมาก ก็จะยิ่งเรียนรู้มาก จึงอย่ากลัวการผิดพลาด (ขอบคุณ MGR Online คอลัมน์ ebiz) ดังนั้น โอกาสจึงเป็นสิ่งที่ทุกคนไขว่คว้าที่จะมี ไขว่คว้าที่จะได้ โดยเฉพาะโอกาสในการเข้าถึง การศึกษาเล่าเรียน และเรียนรู้ ที่เป็นพื้นฐาน การพัฒนาคน หล่อหลอมคนให้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ ที่พร้อมไปพัฒนาประเทศ หน่วยงานการศึกษา ทุกระดับจึงมีความพยายามเป็นอย่างมากที่จะ กระจายโอกาสให้ถึงเด็กเยาวชนคนสุดท้ายที่อยู่ สุดขอบประเทศ โอกาสจึงเป็นสิ ่ งที่ทุก คนไขว่คว้าที่จะมี ไขว่คว้าที่จะได้ โดยเฉพาะโอกาส ในการเข้าถึง การศึกษา เล่าเรียน และเรียนรู้ ที่เป็น พื้นฐานการพัฒนาคน หล่อหลอมคนให้เติบโต เป็นผู้ใหญ่ที่พร้อมไป พัฒนาประเทศ วิทยาจารย์ • 2526 • วิทยาจารย์ รู้ไว้ใช่ว่าก ารประชุมสุดยอดเทคโนโลยีสําหรับ ครูจากทั่วโลก หรือ Teacher Tech Summit 2022 ที่มีบรรดาครูและ นักการศึกษากว่า 36,000 ราย เข้าร่วมงานสัมมนาออนไลน์ จัดโดย T4 Education แพลตฟอร์มสําหรับนักการศึกษา และโรงเรียนต่างๆ ซึ่งมีธนาคารโลก (World Bank) และ Owl Ventures บริษัทบริหารกองทุน (Venture Capital) ที่มุ่งผลักดันเทคโนโลยี การศึกษา (EdTech) เป็นเจ้าภาพร่วม เมื่อเดือน มีนาคมที่ผ่านมา โดยสาระสําคัญในการประชุม ครั้งนีี้มีการนําเสนอแนวความคิดสําคัญที่ว่า ครูจําเป็นต้องมีบทบาทสําคัญในการตัดสินใจ นําเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้ในห้องเรียนมากกว่า ที่เป็นอยู่เดิม เนื่องจากครูเป็นด่านหน้าในการจัดทํา เนื้อหาการเรียนการสอน จึงมีความเข้าใจในเครื่องมือ ที่จะนํามาใช้ให้เก ิ ดประโยชน์ในห้องเรียนมากที่สุด การตัดสินใจนําเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้ในห้องเรียนจําเป็นต้องรับฟัง บริบทและมุมมองความคิดเห็นของบรรดาครูผู้สอน สนับสนุน บทบาทครูในการกําหนดแนวทางการใช้เทคโนโลยีเพื่อหาวิธีแก้ไข ปัญหาด้านการศึกษาอย่างมีประสิทธิภาพ เรื่อง ปรีดา ชัยนาจิตร EdTech จะเดินหน้าได้ เมื่อสะท้อนความต้องการผู้สอน Vikas Pota ผู้ก่อตั้ง T4 Education และ Teacher Tech Summit ตั้งข้อสังเกตว่า จากงานสัมมนาทั่วโลกที่ได้ไปเข้าร่วมมา เขาไม่เคย พบเห็นครูได้รับเชิญให้ไปพูดคุยแลกเปลี่ยน เกี่ยวกับการใช้ EdTech แม้แต่ครั้งเดียว จะพบแต่นักนโยบาย ผู้บริหารบริษัท ผู้ประกอบการ และนักลงทุนด้านเทคโนโลยีเท่านั้น เขาจึงมี ความเห็นว่าครูที่เป็นผู้มีหน้าที่จัดแผนการเรียน การสอนให้คนรุ่นใหม่โดยตรง ควรเป็นเสียงที่ นักพัฒนาเทคโนโลยีการศึกษาจําเป็นต้องรับฟัง มากกว่าใคร เขาอธิบายเพิ่มเติมว่า ภาครัฐและบริษัท เทคโนโลยีจําเป็นต้องฟังความเห็นของเหล่าครู อาจารย์มากขึ้น เพื่อทราบถึงเครื่องมือที่ใช้ได้ผล และไม่ได้ผลในห้องเรียน และจะทําให้สามารถ เลือกใช้ EdTech ที่เหมาะสม ยกระดับการศึกษา ได้อย่างมีประสิทธิภาพ Pota กล่าวว่า นักนโยบาย วิทยาจารย์ • 27Next >